Eylül ayı geldiğinde artık yıl bitti gözüyle bakıyoruz hem şirketlerde hem kamu kesiminde. Çünkü şirketler için bütçe kamu kesiminde de orta vadeli program ile birlikte bir takım hedefler ortaya çıkıyor ve bu hedefler çerçevesinde bütün fonksiyonların çalışması ve hedefe ulaşmasını bekliyoruz. Ama bu beklenti bizim gibi sıradan insanlar için ne kadar kıymetli ve önemliyken diğer yandan bu beklenti siyaset ve bürokrasi için ne kadar önemli bu da ayrı ayrı bir tartışma konusu.
Hazır yıl biterken malumunuz Türkiye Risk Raporu serisinin 2025 yılı veri toplama ve rapor dönemi yaklaşıyor, 2025 yılı riskleri kapsamında sizlere başvurup anketi doldurmanız ve beklentilerinizi paylaşmanızı rica edeceğiz umarım bu yıl da bize destek verirsiniz.
Bu kısa girişin ardından hem risk raporu ve realize olan riskleri paylaşmak adına hem de 2025 yılını Türkiye’de nasıl bir beklenti ile karşılayacağız bu bağlamda bir takım ne hedefledik ve bekledik ne gerçekleşti babında bir dizi kısa makale paylaşacağım.
İlk konumuz enflasyon orta vadeli programdaki enflasyon hedefleri gerçekleşen enflasyon ve Türkiye Risk Raporunda yer alan enflasyon beklentilerinin karşılaştırılması.
Türkiye’de son beş yılda orta vadeli programlarda (OVP) belirlenen enflasyon hedefleri ve gerçekleşen enflasyon oranları arasında ciddi farklar olmuştur. Bu farkların başlıca nedenleri arasında küresel ekonomik dalgalanmalar, döviz kurlarındaki oynaklık ve iç ekonomik belirsizlikler yer almaktadır. Bu satırları okurken enflasyon üzerinde TÜİK etkisi, gerçek enflasyon ve hissedilen enflasyon gibi tartışmaların olmadığını varsayalım veya bu tartışmaları duymazdan gelelim lütfen.
2020 Yılı
- OVP Enflasyon Hedefi: %8,5
- Gerçekleşen Enflasyon: %14,6
- COVID-19 pandemisinin etkisiyle enflasyon hedefinin oldukça üzerinde gerçekleşmiştir. Pandeminin getirdiği ekonomik belirsizlikler ve mali genişlemeler, enflasyonu yukarı yönlü baskılamıştır.
2021 Yılı
- OVP Enflasyon Hedefi: %5,4
- Gerçekleşen Enflasyon: %36,08
- Döviz kurundaki keskin dalgalanmalar ve faiz oranlarındaki değişiklikler enflasyonun hedefin çok üzerinde gerçekleşmesine neden olmuştur.
2022 Yılı
- OVP Enflasyon Hedefi: %9,8
- Gerçekleşen Enflasyon: %64,27
- Bu yıl, özellikle enerji fiyatlarındaki artışlar, döviz kurundaki yükselişler ve küresel tedarik zinciri problemleri enflasyonu hedefin çok ötesine taşımıştır.
2023 Yılı
- OVP Enflasyon Hedefi: %12
- Gerçekleşen Enflasyon: %64,77
- Döviz kurundaki artışlar ve mali genişleme politikaları hedeflenen enflasyonu aşmıştır.
2024 Yılı (Tahminler ve Gerçekleşen)
- OVP Enflasyon Hedefi: %33 olarak açıklanmıştı yıl sonuna doğru hedef %41,5 olarak revize edildi
- Gerçekleşen Enflasyon: %51,97 (Ağustos 2024 itibarıyla)
- Enflasyonda baz etkisiyle düşme bekleniyor, sıkı para politikası enflasyon hedefine ulaşılmasına katkı sağlıyor ama maliye politikasından beklenen katkı gelmiyor.
Yıllar itibariyle Türkiye Risk Raporu soru setinde değişiklikler yapıyoruz. Son 3 yıl raporlarda enflasyon beklentisini soruyoruz ve özetle aşağıdaki tablo ortaya çıkmış durumda. Bu tablo bize toplumun OVP ve enflasyon hedeflerine inanmadığını gösteriyor. OVP enflasyon hedefinden sapmalarda açıkçası toplumun çok da haksız olmadığını söylüyor.
| Yıllar | Yüksek ve Çok Yüksek Bekleyenlerin Toplam % | OVP Enflasyon Hedefi | Gerçekleşen Enflasyon |
| 2024 Yılı Beklentileri (%) | 72 | 33 (Revize 41,5) | 51,97 (Ağustos 2024 itibarıyla) |
| 2023 Yılı Beklentileri (%) | 68 | 12 | 64,77 |
| 2022 Yılı Beklentileri (%) | 79 | 9,8 | 64,27 |
| 2021 Yılı Beklentileri (%) | 73 | 5,4 | 36,8 |
Türkiye Risk Raporu 2024 yılı Raporu için tıklayınız
Geçmiş yıllar raporları için tıklayınız
Prof. Dr. Davut Pehlivanlı
Türkiye Risk Raporu Direktörü
Bağımsız Yönetim Kurulu Üyesi
İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi
Kurucu / GRC Management / Risk Referans
