İşler çığrından çıkarken…
Yapay zekâ kimleri işsiz bırakacak, kimleri öne çıkaracak?
David Deming ve Lawrence H. Summers’ın “Is AI Already Shaking Up the Labor Market?” başlıklı çalışması, yapay zekanın son yıllarda ABD işgücü piyasasında önemli değişimlere yol açtığını gösteriyor.
Harvard ekonomistleri David Deming ve Lawrence H. Summers’ın 2025 tarihli araştırması, ABD işgücü piyasasında 124 yıllık veriyi analiz ederek teknolojik değişimin etkilerini inceliyor. Özellikle yapay zekanın (AI) son dönemde işgücü piyasasında “churn” (meslekler arası değişim) hızını artırdığına dair erken kanıtlar sunuyor. Araştırma, 1990-2017 arasında işgücü piyasasında görece bir istikrar dönemi yaşandığını, ancak 2019’dan itibaren AI etkisiyle yeniden büyük bir değişim başladığını ortaya koyuyor.
Dört Temel Trend
1. İşgücü Polarizasyonunun Sonu
Eskiden işgücü piyasasında hem düşük hem yüksek ücretli işlerde büyüme görülürken, son yıllarda sadece yüksek ücretli, yüksek eğitim gerektiren işlerde büyüme yaşanıyor. Özellikle STEM (bilim, teknoloji, mühendislik, matematik) alanlarında iş payı 2010’da %6,5 iken 2024’te %10’a yükseldi.
2. STEM İşlerinde Patlama
AI ve frontier teknolojilere yapılan yatırımlar, yazılım geliştiriciler ve veri analistleri gibi teknik işlerde hızlı bir artışa yol açtı. Bu alanlardaki iş payı son 10 yılda %50’den fazla arttı.
3. Düşük Ücretli Hizmet İşlerinde Durgunluk veya Azalma
1980-2000 arasında hızla büyüyen düşük ücretli hizmet işleri (ör. temizlik, kişisel bakım) 2019’dan itibaren ciddi bir düşüş yaşadı. AI, yüksek ücretler ve pandemi gibi faktörler bu değişimi tetikledi.
4. Perakende Satış İşlerinde Büyük Düşüş
2013-2023 arasında perakende satış işlerinin işgücü içindeki payı %7,5’ten %5,7’ye düştü. E-ticaret ve AI tabanlı tahmin sistemleri bu alandaki istihdamı azaltıyor.
AI’ın Gelecekteki Etkisi
Deming ve Summers, AI’ın elektrik ve bilgisayar gibi “genel amaçlı teknolojiler” (GPT) kadar dönüştürücü olabileceğini savunuyor. Ancak bu değişimin tam etkisinin görülmesi için zamana ihtiyaç var. AI, kısa vadede verimliliği artırırken, uzun vadede bazı mesleklerde insan emeğinin yerini alabilir. Özellikle bilgi çalışanları (finans, yönetim, gazetecilik gibi) için AI, hem fırsatlar hem de tehditler barındırıyor.
Türkiye İçin Ne Anlama Geliyor?
Türkiye’de genç nüfus ve mühendislik mezunu sayısı yüksek. Ancak STEM becerilerinin ticarileştirilmesi ve yeniden eğitim (reskilling) programları sınırlı. Eğer hızlı hareket edilmezse, düşük ücretli işlerdeki daralma Türkiye’de gelir adaletsizliğini artırabilir.
Diğer yandan, yapay zekâyı üretkenliğe ve ihracat gücüne entegre eden şirketler için büyük bir sıçrama fırsatı var.
https://phys.org/news/2025-02-ai-labor-trends-major.html
AI YapayZeka İşgücü FutureOfWork STEM DigitalTransformation Innovation Reskilling
Bir yanıt yazın